Het brein en zenuwstelsel is overbeschermend!
Onze evolutionaire erfenis
Ons zenuwstelsel is geëvolueerd om te reageren op gevaar zoals reptielen, roofdieren en vijandige stammen. De amygdala en andere delen van het brein signaleren en beoordelen het gevaar, waarna stresshormonen worden aangemaakt om te kunnen reageren. Dit wordt de stressrespons genoemd waardoor we kunnen vluchten, vechten, bevriezen of aanpassen.
Huidige stressoren
Tegenwoordig hebben we geen last meer van gevaarlijke roofdieren maar zijn er wel degelijk dagelijkse stressoren. Denk aan: genetische aanleg, ontwikkelingstrauma (jeugd), psychologische stress, extreem dieet of sporten, toxines in het milieu, werkstress, relatiestress, slaap, financiën, karakter/delenstructuur (perfectionist, pleaser, e.d.), medicijnen en supplementen, et cetera. Ons zenuwstelsel reageert op deze stressoren en kan zich na verloop van tijd weer reguleren. Wanneer stressoren (allostatische belasting) zich opstapelen en continu aanwezig zijn, bereikt het zenuwstelsel zijn maximale capaciteit. Dit staat bekend als de stressdrempelwaarde. Een stressvolle gebeurtenis zoals een relatiebreuk, overlijden van een geliefde, ongeluk, virus, operatie, vaccinatie, bevalling, studie, verhuizing of verbouwing kan de drempelwaarde overschrijden maar dit kan ook geleidelijk gebeuren.
Chronische klachten
Wanneer de stressdrempelwaarde is overschreden, beginnen chronische klachten. Je bent in overlevingsmodus. Het zenuwstelsel is extreem sensitief (gesensitiseerd) en waakzaam (hypervigilant). Door neuroplasticiteit is het brein nu onbehulpzaam geprogrammeerd. De amygdala en andere delen van het limbisch systeem zijn extra alert en nemen continu gevaar waar, zelfs als er geen echt en dreigend gevaar is. Een grootschalig internationaal onderzoek heeft hersenscans van mensen met chronische klachten geanalyseerd. Bij hen bleken bepaalde hersengebieden, zoals de amygdala, overactief te zijn in vergelijking met mensen zonder klachten. Daarnaast was de prefrontale cortex inactiever. De prefrontale cortex is cruciaal omdat het emoties en impulsen reguleert en fungeert als een rem op de amygdala. De amygdala en andere delen van het brein sturen gevaarsignalen, in de vorm van pijn, vermoeidheid, angst en andere symptomen. Dit heeft niet alleen impact op het zenuwstelsel, maar ook op het immuun- en hormoonstelsel. Een van de vele veranderingen die plaatsvinden in het lichaam spelen zich af op celniveau. De mitochondriën zijn energiefabrieken van onze cellen en spelen een cruciale rol in de energieproductie en de 'Cell Danger Response' (CDR). Wanneer ons brein gevaar detecteert, zoals infecties, toxines of stress, activeren cellen de CDR, waarbij mitochondriën hun energieproductie verminderen. Dit kan leiden tot symptomen zoals vermoeidheid, pijn en malaise omdat cellen prioriteit geven aan overleven. Dit gaat ten koste van normale functionele processen. De inflammatie gaat omhoog en cytotoxische (killer) T-cel omlaag waardoor er een verlaagde immuniteit is. Mensen met aandoeningen of klachten hebben dus last van een overbeschermend zenuwstelsel en chronische stressrespons. In deze fase heeft simpelweg rust nemen en het verwijderen van alle stressoren geen effect meer. De patronen en symptomen blijven aanwezig door aangeleerde neurale paden. In de loop van de tijd ontstaat er steeds meer angst voor de symptomen en emoties. Veilige en normale sensaties in het lichaam worden als bedreigend ervaren. Het zijn onze bewuste reacties (overtuigingen, gedachtes, emoties en gedrag) op een onbewust proces wat chronische klachten in stand houd en erger kan maken.
Brein 'herprogrammeren'
Het doel is om het brein te laten weten dat er geen gevaar is en dat je veilig bent. Dit betekent, simplistisch gezegd, dat je anders leert te reageren op mensen, taken, situaties, activiteiten, symptomen en emoties. De geconditioneerde reacties in de vorm van gedachten, overtuigingen, emoties en gedrag worden aangepast naar signalen van veiligheid. Van maladaptieve patronen naar adaptieve patronen. In de training leer je alles over neuroplasticiteit en brainretraining om de neurale paden aan te passen.